การไหว้ในเชิงปฏิบัติ
เป็นเอกลักษณ์ของความเป็นไทยที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมาจากคนรุ่นก่อนสู่คนรุ่นหลัง
แต่ปัจจุบันคุณค่าของสิ่งเหล่านี้ได้เลือนหายไปจากสังคมไทย
ดังนั้นเพื่อนำหลักปฏิบัติที่ถูกต้องและดีงามของมารยาทไทยกลับคืนสู่วิถีของคนไทย
จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่เราทุกคนต้องร่วมมือร่วมใจกันสืบสาน การประนมมือ
หรืออัญชลี คือการแสดงความเคารพด้วยการยกฝ่ามือทั้งสองข้างมาประกบกันให้นิ้วมือและผ่ามือชิดกัน
ปลายนิ้วตั้งขึ้น แขนแนบลำตัวในระดับอกและไม่กางศอก
การไหว้หรือวันทา เป็นการแสดงความเคารพด้วยการประนมมือ
โดยยกฝ่ามือทั้งสองข้างมาประกบกันให้นิ้วมือและฝ่ามือชิดกัน
แขนแนบลำตัวในระดับอกและไม่กางศอก ค่อยๆ โน้มตัวลงไหว้
(ค้อมส่วนหลังตั้งแต่เหนือเอวขึ้นมาจนถึงศีรษะไปข้างหน้า)
ไม่ย่อเข่าและก้มศีรษะลงโดยให้ปลายนิ้วหัวแม่มือทั้งสองจรดกลางจมูกหรือหว่างคิ้ว
ซึ้งการไหว้ใช้ได้กับบุคคลทั่วไปทั้งเด็กและผู้ใหญ่
โดยการไหว้ตามมารยาทไทยจะแบ่งออกเป็น 3 ระดับคือ
การไหว้พระ
คือ การไหว้ในระดับที่ 1 เป็นการไหว้พระรัตนตรัย
(พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์) พระสงฆ์ รวมทั้งปูชนียสถานและปูชนียวัตถุที่มีความเกี่ยวข้องในพระพุทธศาสนา
เช่น พระพุทธรูปหรือวัดวาอารามต่างๆ
เป็นการไหว้ที่ใช่แสดงความเคารพในกรณีที่ไม่สามารถกราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ได้
โดยประนมมือขึ้นจรดหนักผาก (ไม่ยกมือขึ้นเหนือศีรษะแต่ให้ค้อมศีรษะลงมา)
ให้ปลายนิ้วหัวแม่มือจรดหว่างคิ้วส่วนปลายนิ้วชี้ให้จรดส่วนบนของหน้าผากหรือบริเวณตีนผมแล้วแนบมือให้ชิดหน้าผาก
โน้มตัวให้มากและไหว้ตรงๆไม่เอียงซ้ายหรือเอียงขวา
ซึ่งการไหว้จะต้องทำเพียงครั้งเดียวแล้วลดมือลงตามปกติ
การไหว้ผู้มีพระคุณหรือผู้มีอาวุโส
คือการไหว้ในระดับที่ 2 ได้แก่
การไหว้พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย ครูอาจารย์
และผู้ที่เคารพนับถือเป็นอย่างสูงโดยประนมมือให้ปลายนิ้วหัวแม่มือจรดปลายจมูก
ปลายนิ้วชี้จรดหว่างคิ้วหรือหน้าผากและโน้มตัวลง ก้มศีรษะต่ำ
หมายเหตุ
ในกรณียืนไหว้ให้ปฏิบัติดังต่อไปนี้
ผู้ชาย
ให้ยืนเท้าชิด ปลายเท้าแยกจากกันเล็กน้อย โน้มตัวต่ำลง (ให้ต่ำน้อยกว่าการไหว้พระ)
พร้อมกับยกมือไหว้
ผู้หญิง
ยืนตรงแล้วย่อเข่าลงพอสมควร (ให้ต่ำน้อยกว่าระดับการไหว้พระ)
โดยถอยเท้าข้างใดข้างการไหว้พระพร้อมกับยกมือไหว้
การไหว้บุคคลทั่วไป
คือการไหว้ในระดับที่ 3 เป็นการไหว้บุคคลที่เคารพนับถือหรือผู้มีอาวุโสโดยทั่วไป
รวมทั้งผู้ที่เสมอกันด้วยการไหว้บุคคลที่เคารพนับถือหรือผู้มีอาวุโสโดยทั่วไป
ต้องประนมมือแล้วยกขึ้นให้ปลายนิ้วหัวแม่มือจรดปลายคาง
ปลายนิ้วชี้จรดปลายจมูกและก้มศีรษะลงเล็กน้อยเพื่อรับกับปลายนิ้วมือ โดย
ผู้ชาย
ให้ยืนส้นเท้าชิด ปลายแยกจากกันเล็กน้อยโน้มตัวลง
(ให้ต่ำน้อยกว่าการไหว้ในระดับที่ 2) และก้มศีรษะลงเล็กน้อยพร้อมกับยกมือไหว้
ผู้หญิง
ยืนตรงแล้วย่อเข่าเล็กน้อย (ให้ต่ำน้อยกว่าการไหว้ในระดับที่ 2) และถอยเท้าข้างใด
การไหว้ผู้ที่มีเสมอกัน
ทั้งผู้ชายและผู้หญิงจะมีวิธีปฏิบัติที่เหมือนกันคือยืนตรง ประนมมือในระดับอก
ไม่ต้องยกมือที่ประนมขึ้นจรดใบหน้าแล้วก้มศีรษะลงเล็กน้อย
เห็นได้ว่าการไหว้นั้น
เป็นสิ่งที่อยู่คู่วัฒนธรรมไทยเรามาช้านาน ไปไหนมาเราก็ไหว้กัน
ถ้าหากไหว้ไม่ถูกวิธีหรือการไหว้ที่ผิดๆ
ก็จะส่งผลให้วัฒนธรรมการไหว้นั้นเริ่มหายไป และค่อยๆ ถูกลืมเลือน
อย่าให้สิ่งที่มีค่าเลือน
ต้องปฏิบัติให้ถูกต้องและดีงามของมารยาทไทยกลับคืนสู่วิถีของคนไทย
อ้างอิง
เพ็ญศรี กันกา . งานมารยาทไทย .
พิมพ์ครั้งที่ 2 . กรุงเทพฯ
: องค์การค้าของ สกสข. , 2552.
กฤชกร เพขรนอก . มารยาทไทย .
พิมพ์ครั้งที่ 1 . ปทุมธานี
: สกายบุ๊คส์ , 2550.
กัลยา ธาตุเหล็ก . มารยาทไทยเชิงปฏิบัติ
. พิมพ์ครั้งที่ 1 . กรุงเทพฯ : บำรุงศาสตร์ , 2555.
วัยรุ่นไทย กับมารยาทการไหว้ในยุค 4.0 โดย นางสาวอภิสมา บุญพา อนุญาตให้ใช้ได้ตามCreative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น